Κύρια σημεία – ερωτήσεις στην Ιστορία

1. Το ανατολικό ζήτημα και η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην ελληνική επανάσταση

Όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει, οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής εκείνης ήθελαν να εκμεταλλευτούν τη διάλυσή της και να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Ανατολικό ζήτημα ονομάζουμε την πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων για τα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας (τα εδάφη δηλαδή της εγγύς και μέσης ανατολής).

Καθεμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις προωθούσε τα δικά της συμφέροντα.

Ρωσία: ήταν η μεγαλύτερη δύναμη στη στεριά, και κρατούσε σταθερά εχθρική στάση απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία. Επιθυμεί έξοδο στη Μεσόγειο. Συμμάχους αναζητεί στους βαλκανικούς λαούς. Βρισκόταν σε συνεχή διαμάχη με την οθωμανική αυτοκρατορία και έκανε πολέμους εναντίον της.
Προσπαθούσε πάντα να υποθάλπει εξεγέρσεις εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας με απώτερο σκοπό τη διάλυσή της.
Η ρωσική πολιτική είναι μια σειρά γεγονότων (πόλεμοι, συμμαχίες, υποκίνηση απελευθερωτικών κινημάτων) με σκοπό τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Αγγλία: Η Αγγλία ήταν η πρώτη μεταξύ των αποικιοκρατικών κρατών της εποχής. Είχε αποικίες σ’ όλες τις ηπείρους, κυριαρχούσε στις θάλασσες και ήταν η πρώτη χώρα στην οποία έγινε η βιομηχανική επανάσταση.
Είναι εναντίον κάθε επέκτασης της Ρωσίας στη Μεσόγειο, γιαυτό επιθυμεί την ακεραιότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γαλλία: Άλλοτε στρέφεται εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας και άλλοτε υπέρ της ακεραιότητάς της.

Αυστρία: Ήταν ένα κράτος που είχε πολλούς υπόδουλους λαούς ( Ούγγρους, Σέρβους, Τσέχους, Ιταλούς, Πολωνούς κ.ά.) και ανησυχούσε για τη διάλυση του πολυεθνικού της κράτους στην περίπτωση πολέμου μεταξύ Αγγλίας και Ρωσίας. Εναντίον κάθε φιλελεύθερης ιδέας, συνεργάζεται με τις σουλτανικές αρχές . Ο καγκελάριός της Μέτερνιχ ήταν η ψυχή της Ιερής Συμμαχίας και επηρέαζε τον τσάρο της Ρωσίας.

Τι ήταν η Ιερή Συμμαχία : Μια συνθήκη- συμμαχία των Αυτοκρατόρων της Ευρώπης που σκοπό είχε να μην αφήσει κανένα λαό να ξεσηκωθεί εναντίον των κατακτητών ή εναντίον της απόλυτης μοναρχίας. Ιδρύθηκε το 1815, μετά την ήττα
του Ναπολέοντα από τους μονάρχες της Ευρώπης.

2. ..................??????

3. Η οθωμανική αυτοκρατορία

Ο Μωάμεθ και οι διάδοχοί του συνέχισαν τις κατακτήσεις και δημιούργησαν μια αυτοκρατορία που απλωνόταν σε Ευρώπη, Ασία, Αφρική.

Ποιος ήταν ο τρόπος διοίκησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας:

Ο σουλτάνος θεωρούνταν ο εκπρόσωπος του θεού στη γη και κυβερνούσε σαν απόλυτος μονάρχης. Είχε βοηθούς, τους Βεζύρηδες. Αυτοί αποτελούσαν ένα συμβούλιο που ονομαζόταν Υψηλή Πύλη. Επικεφαλής της Υψηλής Πύλης ήταν ο Μεγάλος Βεζίρης.
Οι Τούρκοι διατήρησαν το χωρισμό της αυτοκρατορίας σε θέματα-επαρχίες. Ο διοικητής των επαρχιών λεγόταν Πασάς. Ορισμένοι Πασάδες απέκτησαν μεγάλη δύναμη και σχεδόν έγιναν ανεξάρτητοι.

Η αυτοκρατορία παρακμάζει:

Οι Οθωμανοί ήταν πολεμιστές κυρίως. Όσο έκαναν πολέμους και κατακτήσεις τα ταμεία του κράτους ήταν γεμάτα. Όταν οι κατακτήσεις σταμάτησαν τα οικονομικά προβλήματα έγιναν σιγά σιγά τεράστια κι άρχισε η παρακμή του κράτους. Πρόβλημα δημιουργούσαν και οι πασάδες που όσο εξασθένιζε η αυτοκρατορία προσπαθούσαν να γίνουν ανεξάρτητοι. Η καθεμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής εκείνης προσπάθησε να επωφεληθεί από την παρακμή και τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορία που πλησίαζε.

4. Βενετοί και Γενουάτες κατακτητές

Θυμόμαστε από την περσινή ιστορία ότι μετά την άλωση της Πόλης το 1204 οι Σταυροφόροι κατέκτησαν εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας και ίδρυσαν μικρά κράτη
Σε ποιες κυρίως περιοχές εγκαταστάθηκαν οι Βενετοί; (. Δες στο χάρτη σελ. 22)

- Πώς οργάνωσαν και διοίκησαν τα κράτη τους
*Ανώτατος άρχοντας ήταν πάντα Βενετός. Κάθε περιοχή χωριζόταν σε μικρότερες που τις διοικούσαν βενετοί ευγενείς ή πλούσιοι ‘άρχοντες Έλληνες. Ολαός πλήρωνε πολύ βαριούς φόρους και υποχρεωνόταν να κάνει αγγαρείες ( να χτίζει οχυρωματικά έργα κλπ)

- Οι εξεγέρσεις των κατοίκων εναντίον τους.
Οι Έλληνες εξεγέρθηκαν αρκετές φορές εναντίον των Βενετών. Γνωστότερη εξέγερση «το ρεμπελιό των ποπολάρων» στη Ζάκυνθο (1626)

Σιγά σιγά τις περισσότερες περιοχές που είχαν οι Βενετοί και οι Γενουάτες κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς έπειτα από πολέμους που κράτησαν χρόνια.
Η Κρήτη κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1669.
Τα Επτάνησα δεν τα κατέκτησαν ποτέ οι Τούρκοι. Έμειναν στους Βενετούς μέχρι το 18ο αι., οπότε γνώρισαν τη γαλλική και αγγλική κυριαρχία.

5. Ο σουλτάνος παραχωρεί προνόμια

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης συνοδεύτηκε από σφαγές και λεηλασίες. Απόφαση του Μωάμεθ ήταν να γίνει κέντρο της αυτοκρατορίας του. Για το λόγο αυτό έπρεπε να ξαναρχίσει η ζωή στην Πόλη.
1.Με ποιους τρόπους προσπάθησε να ξαναρχίσει η ζωή στην Πόλη;
2.Για ποιους λόγους επέβαλε το Γεννάδιο στον πατριαρχικό θρόνο;
3.Ποια προνόμια παραχώρησε στην Εκκλησία;
4.Ποια άλλα προνόμια παραχωρήθηκαν στους Έλληνες;
5.Για ποιους λόγους έκαναν τις παραχωρήσεις οι Τούρκοι;

λόγοι οικονομικοί, πολιτικοί, θρησκευτικοί

το ενδιαφέρον των Τούρκων για τα πολεμικά και η αδιαφορία τους για το εμπόριο και άλλους κλάδους της οικονομίας,

η ανάγκη είσπραξης φόρων,

η ειδική μεταχείριση που προβλέπει το Κοράνι για χριστιανούς και Εβραίους

6.Ποιες οι συνέπειες των παραχωρήσεων των Τούρκων για τους υπόδουλους Έλληνες;

• Oι Έλληνες αξιοποίησαν τα προνόμια: διατήρησαν τη θρησκεία, τη γλώσσα, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους
• σιγά σιγά προόδευσαν στο εμπόριο, τη ναυτιλία και τη βιοτεχνία
• εξέλεγαν τους δικούς τους άρχοντες για να διοικούν τα χωριά τους (κοινοτική αυτοδιοίκηση)

7. Ποιοι ήταν οι Φαναριώτες και ποιος ο ρόλος τους;

6. Οι συνθήκες ζωής των υποδούλων

1. Οι υπόδουλοι δεινοπαθούν

Επιβολή από τους κατακτητές δυσβάσταχτων φόρων -ποιοι ήταν αυτοί
Πώς συμπεριφέρονται οι Τούρκοι στους υπόδουλους – οι περιορισμοί, καταπιέσεις, ταπεινώσεις που υφίσταντο
Το παιδομάζωμα
Ο εξισλαμισμός
Υποχρεωτική ναυτολογία
Η πειρατεία
Οι ελληνικές παροικίες και η σημασία τους για τον ελληνισμό

2. Οι κοινότητες, μια μορφή αυτοδιοίκησης

Η κοινοτική διοίκηση που εφαρμόστηκε την περίοδο της τουρκοκρατίας έχει ελληνική καταγωγή. Σαν θεσμός ίσχυε στην αρχαιότητα αλλά και στα βυζαντινά χρόνια
Την περίοδο της τουρκοκρατίας η κοινοτική διοίκηση λειτούργησε ως βοηθητική κρατική υπηρεσία, κυρίως για την είσπραξη φόρων
Πώς εκλέγονταν οι κοινοτικοί άρχοντες (προεστοί, γέροντες, κοτζαμπάσηδες, δημογέροντες όπως ονομάζονταν);
Ποιες ήταν οι αρμοδιότητές τους;
Τι ήταν το κοινοτικό προνόμιο;

3. Οι οικονομικές δραστηριότητες των Ελλήνων

Η τουρκική κατάκτηση ολοκλήρωσε το μαρασμό της οικονομίας που είχε αρχίσει την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και είχε οδηγήσει στην κατάρρευσή της
Για τρεις αιώνες οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σιγά σιγά οι υπόδουλοι Έλληνες δραστηριοποιούνται στο εμπόριο, τη ναυτιλία, τη βιοτεχνία.
Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας – Η συνθήκη του Κιουτσούκ – Καιναρτζή
Πώς αναπτύχθηκαν οικονομικά κάποιες περιοχές και ποιες
Πιες ήταν οι συνέπειες της οικονομικής ανάπτυξης στην εθνική αφύπνιση

4. Η καθημερινή ζωή των υποδούλων

Οι ΄Ελληνες την περίοδο της τουρκοκρατίας προσπάθησε να κρατήσει απόσταση από τον οθωμανό κατακτητή του. Αποσύρθηκε στις δικές του παραδόσεις, και οργάνωσε την καθημερινή του ζωή με βάση τις ασχολίες του και τα έθιμά του. Έτσι κατάφεραν να διατηρήσουν την εθνική τους συνείδηση.
Πώς ήταν οργανωμένη η ζωή τους
Οι εορταστικές εκδηλώσεις τους
Η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια που ανέπτυξαν κάτω από τις δύσκολες συνθήκες ζωής τους

5. Θρύλοι και παραδόσεις συντηρούν την ελπίδα

Για να μπορέσει να κρατήσει άσβεστη την ελπίδα για απελευθέρωση ο υπόδουλος λαός διατηρεί τους θρύλους και της παραδόσεις του, χρησιμοποιεί συμβολισμούς ( εκκλησιαστικά και άλλα κείμενα, ήρωες μυθικούς ή ιστορικούς)

Τα σχολεία και οι Δάσκαλοι του Γένους

Ποιοι ίδρυσαν τα πρώτα σχολεία, πώς λειτουργούσαν– πώς δημιουργήθηκε ο μύθος του κρυφού σχολείου
Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην προοδευτική ανάπτυξη των σχολείων (η συμβολή της τυπογραφίας, των πλούσιων Ελλήνων , των κοινοτήτων, του κλήρου, των Δασκάλων του Γένους –ειδικά του Αδαμάντιου Κοραή και του Κοσμά του Αιτωλού)
Η συμβολή της παιδείας στην καλυτέρευση της ζωή τους στη σκλαβιά, στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης, της ελπίδας για λευτεριά .

Πνευματική ανάπτυξη μέσα στη σκλαβιά

Η μόρφωση που πρόσφεραν τα σχολεία την περίοδο της Τουρκοκρατίας δεν ήταν βέβαια επαρκής, ώστε να μπορέσουν οι Έλληνες να συμβαδίσουν με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και να εμφανιστούν επώνυμοι δημιουργοί. Επώνυμοι δημιουργοί εμφανίστηκαν σε περιοχές που υπήρχε κάποια ελευθερία
Η κρητική αναγέννηση – Η Κρήτη κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1669.
Ποίηση και μουσική στα Επτάνησα, Ήπειρο, Βλαχία
Η δημοτική ποίηση και μουσική
Λαϊκή αρχιτεκτονική και λαϊκή τέχνη

Κλέφτες κι αρματολοί, η μαγιά της λευτεριάς

Οι κλέφτες στρέφονταν τόσο εναντίον των Τούρκων όσο και των πλούσιων Ελλήνων. Η τουρκική εξουσία και οι γαιοκτήμονες τους αντιμετώπιζαν σαν ληστές και τους καταδίωκαν, ενώ ο λαός τους έβλεπε σαν ήρωες και προστάτες του.
Ποιοι λόγοι τους σπρώχνουν ν’ ανέβουν στα βουνά, πώς ζούσαν, ποια ήταν η δράση τους και η προσφορά τους
Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ κλεφτών και αρματολών
Η προσφορά τους στην πατρίδα

Τα κάστρα της λευτεριάς
Για ποιους λόγους κάποιες περιοχές είχαν σχετική ελευθερία
Ποιος ο ρόλος των περιοχών αυτών στον αγώνα για την απελευθέρωση
Τα χωριά του Σουλίου – η οργάνωση , ο αγώνας τους εναντίον του Αλή πασά
Η Μάνη – οργάνωση , ο ρόλος της οικογένειας, τα έθιμα, τα κάστρα
Τα Σφακιά – οργάνωση, τρόπος ζωής

Τα προεπαναστατικά κινήματα

1. Ποιες ήταν οι σημαντικότερες επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων πριν το 1821;
   - Κινήματα από τα πρώτα χρόνια σε Μάνη και Ήπειρο
   - Το κίνημα του Διονύσιου του Φιλόσοφου ή Σκυλόσοφου
   - Τα Ορλωφικά – ο ρόλος της Ρωσίας – η συνθήκη του Κιουτσούκ – Καιναρτζή
   - Το κίνημα του Λάμπρου Κατσώνη
2. Για ποιους λόγους απέτυχαν;

Το όραμα του Ρήγα Φεραίου

Εκτός από τους Έλληνες και οι άλλοι βαλκανικοί λαοί αντέδρασαν στον τουρκικό ζυγό. Η διακίνηση ήταν ελεύθερη, ενώ η ανάπτυξη του εμπορίου και γενικά οι οικονομικές συναλλαγές έφεραν πιο κοντά τους λαούς αυτούς, δημιουργώντας κοινούς πόθους, συνήθειες και παραδόσεις.

Το πολιτικό όραμα του Ρήγα, το επαναστατικό του έργο και η σημασία του έργου αυτού, η σύλληψη και ο θάνατός του.

Η Εταιρεία των Φιλικών

1. Πού, πότε κι από ποιους ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία;
2. Ποιος ο σκοπός της ίδρυσής της;
3. Ποιος ο τρόπος μύησης;
4. Ποιος ο ρόλος της στην προετοιμασία του Αγώνα;

Ο αγώνας για την ανεξαρτησία

Η Επανάσταση αρχίζει από τη Μολδοβλαχία (Φεβρουάριος - Ιούνιος1821)

Στο στρατηγικό σχέδιο που είχαν συντάξει οι Φιλικοί για την οργάνωση και διεξαγωγή του αγώνα εντασσόταν η δημιουργία στη Μολδοβλαχία επαναστατικής κατάστασης, που θα παραπλανούσε τον εχθρό και θα βοηθούσε στη δημιουργία αντιπερισπασμού.

1. Τι πρόβλεπε το σχέδιο εξέγερσης στη Μολδοβλαχία;
2. Για ποιους λόγους αποφασίστηκε να αρχίσει η επανάσταση από τη Μολδοβλαχία;
3. Για ποιους λόγους απέτυχε;
   - Η διεθνής συγκυρία, που ήταν εναντίον κάθε επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη
   - Η έλλειψη πειθαρχίας και οργάνωσης στο στρατό του Υψηλάντη
   - Η απροθυμία που έδειξαν οι κάτοικοι των παραδουνάβιων περιοχών
   - Η διπλωματική απομόνωση του κινήματος
   - Η καταστροφή στο Δραγατσάνι
4. Ποιες οι συνέπειες της επανάστασης στη Μολδοβλαχία;