Tα ρήματα

Ρήματα είναι οι λέξεις που φανερώνουν ότι

κάτι κάνω (διαβάζω) ή

κάτι παθαίνω (λερώνομαι) ή

βρίσκομαι σε μία κατάσταση (κοιμάμαι)

Τα ρήματα έχουν

Συζυγίες	φωνές	διαθέσεις	χρόνους	εγκλίσεις
Α΄συζυγία -ω, -ομαι Β΄συζυγία -ώ –ιέμαι -ούμαι -ώμαι	Ενεργητική -ω, -ώ Παθητική -ομαι, -ιεμαι -ούμαι -ώμαι	Ενεργητική Το υποκείμενο ενεργεί , δρα Πχ διαβάζω ένα βιβλίο Παθητική Το Υποκείμενο δέχεται την ενέργεια που έγινε από κάποιον άλλο (ποιητικό αίτιο) πχ ο πίνακας ζωγραφίστηκε (από το ζωγράφο) Μέση Το Υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια επιστρέφει στο ίδιο Πχ λούζομαι, γυμνάζομαι, ντύνομαι. Ουδέτερη Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση ΠΧ κάθομαι, ξεκουράζομαι, Πεινώ, διψώ	Χωρίζονται σε Παροντικούς Ενεστώτας, Παρακείμενος Παρελθοντικούς Παρατατικός Αόριστος Μελλοντικούς Μέλλοντες: Στιγμιαίος, Εξακολουθητικός, Συντελεσμένος Επίσης χωρίζονται σε Μη συνοπτικούς (Εξακολουθητικούς) Ενεστώτας Παρατατικός Εξακολουθητικός Μέλλοντας Συνοπτικούς Αόριστος Στιγμιαίος μέλλοντας Συντελεσμένους Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελεσμένος μέλλοντας	Οριστική φανερώνει το πραγματικό, το σημερινό, το βέβαιο Υποτακτική φανερώνει αυτό που θέλουμε ή αυτό που περιμένουμε να γίνει (να, για να, εάν, ας, όταν, αφού) Άρνηση μη(ν) Προστακτική φανερώνει διαταγή παράκληση ευχή

Δύο συζυγίες

α΄ συζυγία:	ρήματα σε -ω δένω -ομαι δένομαι
β΄ συζυγία:	α΄ τάξη -ώ, αγαπώ -ιέμαι αγαπιέμαι
	β΄τάξη - ώ, οδηγώ - ούμαι οδηγούμαι - ώμαι εγγυώμαι

Δύο φωνές

Ενεργητική : -ω ή -ώ

Παθητική: - ομαι ή -ιέμαι -ούμαι, -ώμαι

Διαθέσεις

(ΠΡΟΣΟΧΗ: Η διάθεση του ρήματος δεν έχει σχέση με τις φωνές αλλά με το πού στρέφεται η ενέργεια του υποκειμένου)

Στην Ενεργητική Το υποκείμενο ενεργεί , δρα.

ΠΧ Διαβάζω ένα βιβλίο. Διαβάζω.

Η ενέργεια αυτή δεν είναι απαραίτητο να έχει έναν αποδέκτη (αντικείμενο).

Τα ρήματα ενεργητικής διάθεσης χωρίζονται σε μεταβατικά (έχουν αντικείμενο) και αμετάβατα (δεν έχουν αντικείμενο)

Στην Παθητική Το Υποκείμενο δέχεται την ενέργεια

που έγινε από κάποιον άλλο (ποιητικό αίτιο)

Πχ Το φαγητό ψήνεται, ο πίνακας ζωγραφίζεται

Στη Μέση Το Υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια επιστρέφει

στο ίδιο

Πχ λούζομαι, γυμνάζομαι, ντύνομαι.

Χτίζω σπίτι

Ουδέτερη Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση

(ούτε ενεργεί, ούτε δέχεται ενέργεια)

ΠΧ κάθομαι, ξεκουράζομαι, κοιμάμαι, τεμπελιάζω, ησυχάζω, νυστάζω, πεινάω, ζω, πονάω

Χρόνους

		χρονική βαθμίδα
Ποιόν ενέργειας		Παροντικοί	Παρελθοντικοί	Μέλλοντικοί
	Εξακολουθητικοί ή μη συνοπτικοί	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξακολουθητικός Μέλλοντας
	Συνοπτικοί		Αόριστος	Στιγμιαίος μέλλοντας
	Συντελεσμένοι	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελεσμένος μέλλοντας

Σημασία χρόνων στην Οριστική

Ενεστώτας	Κάτι που γίνεται στο παρόν συνέχεια (εξακολουθητικά) ή κάτι που επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο Πχ γράφω, παίζω, διαβάζω (τώρα Ή κάθε μέρα )
Παρατατικός	Κάτι που γινόταν στο παρελθόν συνέχεια. Π.χ. έγραφα, έπαιζα, διάβαζα,
Αόριστος	Κάτι που έγινε στο παρελθόν συνοπτικά (μια φορά) Πχ έγραψα, έπαιξα, διάβασα,
Στιγμιαίος Μέλλοντας	Κάτι που θα γίνει κάποτε στο μέλλον συνοπτικά (μια φορά) Πχ. Θα γράψω, θα παίξω, θα διαβάσω
Εξακολουθητικός Μέλλοντας	Κάτι που θα γίνεται στο μέλλον εξακολουθητικά (συνέχεια) Πχ θα γράφω, θα παίζω, θα διαβάζω
Παρακείμενος	Κάτι που άρχισε στο παρελθόν , σήμερα έχει τελειώσει (συνεχίζει όμως να υφίσταται) Πχ έχω γράψει, έχω παίξει, έχω διαβάσει
	Κάτι που έγινε στο παρελθόν πριν από κάποιο άλλο γεγονός Πχ. Είχα γράψει, είχα διαβάσει, είχα παίξει (πριν έρθεις)
Συντελεσμένος Μέλλοντας	Κάτι θα έχει γίνει στο μέλλον πριν από κάποιο χρονικό σημείο Πχ θα έχω γράψει, θα έχω παίξει, θα έχω διαβάσει πριν τις 9.00

Τι φανερώνουν οι εγκλίσεις του ρήματος

Οι εγκλίσεις είναι οι διάφορες μορφές που παίρνουν τα ρήματα για να μας δείξουν τι ακριβώς εκφράζει το υποκείμενο. Αν, δηλαδή, μας αναφέρει κάτι που είναι πραγματικό ή αν εκφράζει μια επιθυμία ή προσταγή .

1. Η οριστική, φανερώνει το πραγματικό, το σημερινό, το βέβαιο.

ΠΧ ο Νίκος τρέχει, ο σκύλος γαβγίζει, το παιδί ντύθηκε, η μπάλα χάθηκε……

Οριστική έχουν όλοι οι χρόνοι

2. Η υποτακτική, φανερώνει αυτό που θέλουμε ή αυτό που περιμένουμε να γίνει.

ΠΧ όταν δροσίζει νιώθω πιο ευχάριστα , όταν χιονίσει θα πάμε για σκι, πρέπει να έχω διαβάσει μέχρι να έρθει η μητέρα μου

Υποτακτική έχουν ο ενεστώτας, ο Αόριστος, ο Παρακείμενος

3. Η προστακτική φανερώνει διαταγή ή παράκληση ή ευχή.

ΠΧ σταμάτα τις φωνές, τρέξτε γρήγορα

Προστακτική έχουν ο ενεστώτας κι ο Αόριστος.

Τα ρήματα έχουν επίσης

Απαρέμφατο

(έχει μόνο ο αόριστος)

ενεργητικής φωνής : δέσει

παθητικής φωνής: δεθεί

Μετοχή

ενεργητική φωνή : -οντας,-ώντας (δένοντας, πηδώντας)

παθητική φωνή: -μενος, -μενη, -μενο (δεμένος, )

-μμενος, -μμενη, -μμενο (γραμμένος)

ΠΡΟΣΟΧΗ όταν ο χαρακτήρας του θέματος του ρήματος είναι π,β,φ, πτ, τότε η μετοχή κάνει σε- μμενος

ΤΟ Απαρέμφατο και Η μετοχή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ εγκλίσεις

Οι χρόνοι του ρήματος

Ενεστώτας	τι κάνω τώρα; δένω αγαπώ -	τι παθαίνω τώρα; δένομαι αγαπιέμαι διηγούμαι
Παρατατικός	τι έκανα χτες πολύ ώρα; έδενα αγαπούσα -	τι πάθαινα χτες πολύ ώρα; δενόμουν αγαπιόμουν(α) διηγούμουν ή διηγιόμουν(α)
Αόριστος	τι έκανα χτες μια στιγμή; έδεσα αγάπησα -	τι έπαθα χτες μια στιγμή; δέθηκα αγαπήθηκα διηγήθηκα
Στιγμιαίος Μέλλοντας	τι θα κάνω αύριο μια στιγμή ; θα δέσω θα αγαπήσω	τι θα πάθω αύριο μια στιγμή ; θα δεθώ θα αγαπηθώ θα διηγηθώ
Εξακολουθητικός Μέλλοντας	τι θα κάνω αύριο πολλή ώρα ; θα δένω θα αγαπώ	τι θα παθαίνω αύριο πολλή ώρα; θα δένομαι θα αγαπιέμαι θα διηγούμαι
Παρακείμενος	τι έχω κάνει ως τώρα ; έχω δέσει έχω αγαπήσει	τι έχω πάθει ως τώρα; έχω δεθεί έχω αγαπηθεί έχω διηγηθεί
Υπερσυντέλικος	τι είχα κάνει ως χτες; είχα δέσει είχα αγαπήσει	τι είχα πάθει ως χτες; είχα δεθεί είχα αγαπηθεί είχα διηγηθεί
Συντελεσμένος Μέλλοντας	τι θα έχω κάνει ως αύριο; θα έχω δέσει θα έχω αγαπήσει	τι θα έχω πάθει ως αύριο; θα έχω δεθεί θα έχω αγαπηθεί θα έχω διηγηθεί

Πώς σχηματίζω την Προστακτική

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ			ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας	Οριστική	Προστακτική	Προστακτική
	δέν-ω δροσίζ-ω λύν-ω αγαπ-ώ	δένε, δένετε δρόσιζε δροσίζετε , λύνε, λύνετε αγάπα αγαπάτε	(δένου, δένεστε) (δροσίζου, δροσίζεστε) (λύνου, λύνεστε ) _____
Αόριστος	έδεσα δρόσισα έλυσα αγάπησα	δέσε, δέστε δρόσισε, δροσίστε λύσε, λύστε αγάπησε, αγαπήστε	δέσου, δεθείτε δροσίσου, δροσιστείτε λύσου, λυθείτε αγαπήσου, αγαπηθείτε